در ابتدای کار بهتر است یک تعریف اجمالی از طرح توجیهی داشته باشیم. طرح توجیهی به معنای مجموعه مطالعات و محاسباتی که برای یک ایده انجام می‌شود، تا در ابتدا آن ایده را شرح دهد و در مرحله‌ی بعد مشخص نماید که آیا امکان انجام آن وجود دارد یا خیر.
طبق تعریف طرح امکان‌سنجی یا مطالعات امکان‌سنجی ارزیابی و تجزیه و تحلیل پتانسیل یک پروژه‌ی پیشنهادی است. مبنای تهیه‌ی یک طرح توجیهی کاملا علمی است و بر اساس تحقیقات و مطالعات میدانی پایه‌ریزی شده است، که می‌تواند یک پشتیبان در توجیه روند اجرایی کار و تصمیمات گرفته شده باشد.
کارایی و موارد استفاده از طرح توجیهی
تهیه‌ی طرح توجیهی باعث می‌شود که برخی از پیش‌فرض‌هایی را که در ذهن دارید دوباره مورد بازبینی قرار دهید، و پاسخی منطقی برای سوالات خود بیابید. طرح توجیهی نقاط قوت و ضعف طرح را شناسایی می‌نماید.
طرح توجیهی در راه اندازی و ایجاد هر نوع کسب و کاری در شاخه‌های مختلف صنعتی و خدماتی ارزش بسیاری دارد. زیرا یک نمای کلی از پروژه‌ی کسب و کار را ارئه می‌دهد و مدیران را از سودآوری و روند اجرای طرح و نحوه‌ی رویارویی با چالش‌های پیش رو با خبر می‌سازد. در یک طرح توجیهی به بسیاری از ابهامات مدیران و صاحبان سرمایه پاسخ داده می‌شود،مانند (در صورتی که طرح ایجاد شده یک طرح صنعتی و تولیدی باشد) خریداران محصول، کشش بازار، وضعیت صادرات و واردات محصول، تحلیل رقبا، ملاحضات اقتصادی، زمان بازگشت سرمایه، میزان سرمایه‌گذاری مورد نیاز و … پاسخ داده می‌شود.
همچنین با توجه به این‌که یک طرح توجیهی تقریبا تمام ابعاد کار در یک طرح صنعتی یا خدماتی را مورد بررسی قرار می‌دهد می‌توان از آن به عنان سند اعتماد سازی جهت جذب سرمایه‌گذار داخلی و یا خارجی استفاده کرد.
در راه اندازی و اجرای یک طرح تولیدی و خدماتی برای آن که بتوانیم جواز تاسیس و فعالیت را از سازمان صنعت و معدن و تجارت استان‌ها دریافت نماییم باید حتما اقدام به تهیه‌ی طرح توجیهی نماییم.
طرح توجیهی نقش اساسی در دریافت وام و تسهیلات از بانک‌ها و موسسات مالی برای تامین مالی پروژه دارد. یک طرح توجیهی باید همانند یک داستان روان که گویای تمام ابعاد طرح و نحوه‌ی رسیدن به اهداف تعیین شده است را دارا باشد. یرای موافقت بانک در پرداخت نیاز مالی اجرای طرح، طرح توجیهی باید مانند سندی آماده باشد که در آن وضعیت بازار، مطالعات فنی، دانش فنی طرح، فرآیند تولید و ماشین‌آلات، نحوه‌ی برآورد سود و زیان و سرمایه‌ی ثابت، سرمایه‌ی در گردش و نقطه‌ی سربه سر، دوره‌ی بازگشت سرمایه و … بیان شود.
گاهی ممکن است شما یک ایده در ذهن خود داشته باشید، و از انجام و به ثمر رساندن آن ناامید باشید اما اگر اقدام به ایجاد طرح توجیهی برای آن نمایید بسیاری از ابعاد ممکن و ناممکن آن برای شما مشخص خواهد شد و مسیرهای جدیدی در باب آن خواهید یافت.
در انتها با توجه به مطالب گفته شده اهمیت تهیه‌ی طرح توجیهی برای سرمایه‌گذاران و مدیران اجرایی واضح است، و عدم دقت در تهیه‌ی این طرح باعث هدر رفتن زمان و سرمایه و انرژی صرف شده در تهیه‌ی آن می‌شود.
